Struikelblokken van het vergeten: Rudersberg herinnert zich de dwangarbeiders

Struikelblokken van het vergeten: Rudersberg herinnert zich de dwangarbeiders

Op 26 mei 2025 vond in Rudersberg een ontroerende herdenkingsceremonie plaats ter gelegenheid van de 80ste verjaardag van de bevrijding van het arbeidsopvoedingskamp (AEL) aldaar. Als onderdeel van deze viering legde kunstenaar Gunter Demnig een struikelblok ter herdenking van de duizenden vrouwen die tijdens het nationaal-socialisme in dit kamp tot dwangarbeid werden gedwongen. Historicus Sonja-Maria Bauer meldde dat ruim 3.000 vrouwen gevangen zaten in het door de Gestapo gerunde kamp, ​​dat tussen 1942 en 1945 als dwangarbeidscentrum fungeerde.

Het restaurant genaamd “Zur Ritterburg” werd omgebouwd tot een trainingskamp voor arbeidskrachten, waar vrouwen onder zware omstandigheden moesten werken in de landbouw, ambachten en in bedrijven die belangrijk waren voor de oorlogsinspanning. Velen van hen leden onder mishandeling, slechte hygiëne en weinig voedsel. Het trieste hoogtepunt was dat enkele vrouwen uit het kamp naar concentratiekampen werden gedeporteerd en daar vermoord. Twee jonge vrouwen stierven als gevolg van de mishandeling die zij in het kamp ondergingen.

Herdenken en verwerken

De herdenking omvatte ook het voorlezen van de namen van gevangengenomen vrouwen door studenten van het Rudersberg-schoolcentrum. Het struikelblok werd in de directe omgeving van het voormalige arbeidstrainingskamp geplaatst en is bedoeld om de herinnering aan de slachtoffers levend te houden. Gunter Demnig staat bekend om het creëren en leggen van struikelblokken en struikelblokken in veel gemeenschappen om de moordslachtoffers van het fascisme en hun overlevenden te herdenken. Tot nu toe heeft hij struikelblokken en struikelblokken gelegd in ongeveer 1.200 gemeenten, en momenteel is hij ook actief in de regio Stuttgart, onder meer in Esslingen, Sindelfingen en Bietigheim-Bissingen.

Trainingskampen voor arbeiders zoals die in Rüdersberg werden vanaf 1940 door de Gestapo opgezet om dissidenten en buitenlandse dwangarbeiders te disciplineren en te heropvoeden. Historisch gezien waren er tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog ongeveer 200 van dergelijke kampen in het Duitse Rijk en de bezette gebieden, waarin ongeveer 500.000 mensen leden. Gedetineerden werden vaak onderworpen aan willekeurige detentie, vaak zonder duidelijke redenen voor detentie. De levensomstandigheden liepen sterk uiteen en leidden tot talloze sterfgevallen en psychologische trauma’s.

Context van dwangarbeid

Dwangarbeid onder het nationaal-socialistische regime werd noodzakelijk gemaakt door het tekort aan arbeiders tijdens de Tweede Wereldoorlog. Om hun oorlogseconomie in stand te houden, werden mannen en vrouwen uit de door nazi-Duitsland binnengevallen landen sinds 1940 gedwongen om in de Duitse economie te werken. Buitenlandse werknemers vormden in veel bedrijven meer dan een kwart van de beroepsbevolking, waarbij de omstandigheden bijzonder discriminerend waren voor Oosterse werknemers en Polen.

Over het geheel genomen leden veel dwangarbeiders onder een strikt apparaat van repressie en controle dat hun dagelijks leven vormgaf. Overbevolkte accommodatie en onvoldoende voedsel waren aan de orde van de dag. Het debat over de schadevergoeding voor slachtoffers van dwangarbeid dat na de oorlog begon, duurde tot 65 jaar en bevorderde een alomvattend onderzoek naar de verwoestende gevolgen van deze arbeidspraktijken.

Het struikelblok in Rudersberg is daarom niet alleen een herdenking, maar ook een stap in de richting van historische afrekening en ter nagedachtenis aan de vele vrouwen die in dit kamp hun leven en waardigheid verloren. Het blijft van cruciaal belang om de herinnering aan deze gebeurtenissen levend te houden, zodat dergelijke onrechtvaardigheden nooit meer voorkomen.

Voor meer informatie over de achtergronden van de arbeidsonderwijskampen en dwangarbeid onder het nationaal-socialisme kunt u de volgende links bezoeken: SWR, Wikipedia, bpb.