Tajny nadzór nuklearny: kluczowa rola Haidmühle w walce z bronią nuklearną

Tajny nadzór nuklearny: kluczowa rola Haidmühle w walce z bronią nuklearną

W Lesie Bawarskim, a dokładnie w Haidmühle na granicy z Czechami, znajduje się najnowocześniejsza stacja pomiarowa, która od 35 lat służy do monitorowania testów nuklearnych. Z tej podziemnej technologii pomiarowej korzysta m.in Federalny Instytut Nauk o Ziemi i Zasobów Naturalnych (BGR) działa i odgrywa kluczową rolę w monitorowaniu przestrzegania Międzynarodowego Traktatu o zakazie prób jądrowych (CTBT). Stacja jest jedną z najdokładniejszych tego typu w Europie i odwiedziło ją już około 40 dyplomatów z 27 krajów oraz przedstawiciele stałych misji przy ONZ w Wiedniu.

Podstawową misją stacji jest przesyłanie i analizowanie danych, które pomagają monitorować globalną aktywność w zakresie broni jądrowej. Podczas wydarzeń wybuchowych, takich jak eksplozja azotanu amonu w porcie w Bejrucie w 2020 r. i różne eksplozje na Ukrainie, stacja wniosła cenny wkład w gromadzenie danych. Co ciekawe, zebrane dane wojskowe nie są upoważnione do analizy ani dystrybucji.

Wyposażenie techniczne i znaczenie historyczne

System pomiarowy w Haidmühle obejmuje stację sejsmologiczną i stację infradźwiękową. Stacja sejsmologiczna pomyślnie zarejestrowała wszystkie sześć testów nuklearnych Korei Północnej w latach 2006–2017. Stacja infradźwiękowa natomiast mierzy niesłyszalne fale dźwiękowe i była w stanie np. udokumentować erupcję wulkanu na Stromboli w lipcu 2019 r.

Traktat o całkowitym zakazie prób jądrowych został otwarty do podpisania w 1996 roku i od tego czasu dziewięć krajów opracowało broń nuklearną, w tym USA, Rosja, Francja, Chiny i Wielka Brytania. Chociaż Indie, Pakistan i Korea Północna nigdy nie podpisały traktatu, pięć z 44 krajów sygnatariuszy, w tym Stany Zjednoczone, nie ratyfikowało traktatu. Rosja wycofała się z ratyfikacji na krótko przed końcem 2023 roku.

Globalny nadzór i wyzwania

Globalny monitoring testów broni jądrowej prowadzony jest poprzez sieć 321 stacji monitorujących rozmieszczonych w lokalizacjach o minimalnych źródłach zakłóceń, m.in. na Antarktydzie. Dane z tych stacji są gromadzone, analizowane i archiwizowane w Międzynarodowym Centrum Danych przy ONZ w Wiedniu. Historycznie rzecz biorąc, od pierwszego testu, testu „Trójcy” przeprowadzonego 16 lipca 1945 r., odbyło się ponad 2000 testów broni nuklearnej. Tylko kilka krajów, takich jak Egipt, Chiny i Iran, również nie ratyfikowało traktatu.

Wyłania się jasny obraz: monitorowanie testów nuklearnych pozostaje pilną i istotną kwestią w dyplomacji międzynarodowej. Droga do świata bez broni nuklearnej w dalszym ciągu stanowi wyzwanie, w miarę ciągłego rozwoju sytuacji w tym obszarze CTBT pokazywać.